از آن هنگام که ایرانیان دروازه دلهای خود را به روی  آیین اسلام ناب محمدی  گشودند، هنرمندان این مرز و بوم بسیار کوشیدند تا متعالی ترین گونه هنر خود را درساخت بناهایی به کار گیرند که مآمن روح و دل و جان خسته آدمی است. آنها با نهادن خشت بر روی خشت و کاشی برروی کاشی پله پله راه را برای معراج دلهای عاشق به سوی معشوق گشودند. آبی عرش را بر روی کاشی ها کشیدند و نقش و نگارها را به نشانه شجره های روضه رضوان و ریاحین آن که مأمن و سرای پرهیزگاران درست کردار است، ترسیم کردند تا بهشتی کوچک بر روی زمین نقش بندد: بهشتی که شاید نشان از دلتنگی اعقاب  آدم(ع)دارد: دلتنگی ناشی از تبعیدی از بهشت عدن که تنها با یک وسوسه رخ داد. حال آنکه در این بهشت کوچک می توان تنها با یک دم یاد پروردگار دوباره به آن بهشت جاوید پیوست. می توان با محمل عبادت و دعا از ثری به ثریا پرکشید. و سرمست از باده وصل، سبک و خالی شد و باردیگر برای نبرد با مصائب زندگی  آماده و مهیا گردید.

 
مسجد پایگاه انسجام و یکپارچگی مسلمانان است و نماز جماعت و تشکیل صفوف به هم فشرده نمازگزاران به خوبی بیانگر هماهنگی و انسجامی است که حضور درمسجد فراهم می آورد. در اینجاست که افراد نمازگزار همچون قطره های آب به یکدیگر می پیوندند تا دریایی از اتحاد را به نمایش در آورند. همه در کنار یکدیگر در برابر پروردگار یکتا روبه سوی یک قبله می کنند ولب به حمد و ثنای آن یگانه نازنین می گشایند و هماهنگ با یکدیگر  سرود توحید را زمزمه می کنند .

به روایت تاریخ پیامبر گرامی اسلام (ص) پایه گذار  اولین مسجد است . او مکانی را پایه گذاری نمود که علاوه بر عهده دار بودن نقش روحانی و معنوی، کانون فعالیتهای اجتماعی مسلمانان نیز به شمار می رفت. و به همین دلیل مسجد در طول تاریخ اسلام از ویژگی برجسته ای برخوردار بود. در گذشته همه امور مسلمین در ابعاد مختلف، از جمله عقاید و فعالیت های فرهنگی، عبادی، سیاسی و اقتصادی، در مساجد انجام می شد .

پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی خود می تواند موید نقش فرهنگی والا و غنی مساجد باشد چرا که در دوران ستمشاهی مساجد جایگاه اولیه خود را باز یافته و محل تجمع مسلمین، تبادل اطلاعات، انسجام گروهها، ایجاد تشکل های اسلامی، محل روشنگری واطلاع رسانی و همچنین محل مبارزه با طاغوتیان در ابعاد مختلف بود. به این ترتیب می توان نتیجه این بهره گیری از محیط معنوی مساجد را پیروزی انقلاب اسلامی قلمداد نمود. چراکه  انقلاب ایران یک معجزه بود، و بی تردید این عظمت و بزرگی، به واسطه برخورداری و همچنین بهره گیری مناسب از محیط معنوی مساجد است .